Covid-19'un petrol fiyatlar?na etkisi s?n?rl?

DHA'n?n, petrol fiyatlar?ndaki geli?melere ili?kin sorular?n? yan?tlayan Rustamov, "Petrol, dünyadaki arz ve talep dengesindeki de?i?ikliklere duyarl? olan en hassas üründür" dedi ve ekledi: "Bu nedenle büyük siyasi olaylar, ?oklar, sava?, küresel salg?n hastal?klar, önemli fiyat dalgalanmalar?na neden olmaktad?r."

Çal??malar?n?, üretim kotalar? ve üye ülkeler aras?nda koordineli bir üretim politikas? olu?turulmas? temelinde yürüten Petrol ?hraç Eden Ülkeler Örgütü'nün (OPEC), bu çerçevede petrol talebi ve petrol üretim hacimleri hakk?nda kararlar ald???na i?aret eden Rustamov, "Petrol fiyatlar?, ham madde arz? ve yat?r?mlar?n istikrar? bu anla?malara ba?l?d?r. Dünya petrol piyasas?n?n üçte ikisini kontrol eden organizasyon, Suudi Arabistan, BAE ve di?erleri olmak üzere 13 ülkeyi kaps?yor" dedi ve ?öyle aç?klad?:

"Bu çerçevede dünyadaki kilit petrol üreticileri Suudi Arabistan ve Rusya'd?r. Rusya, OPEC+ olarak örgütün geni?letilmi? biçimine dahil edilmi?tir ve söz konusu 'art?' Rusya, Kazakistan ve Azerbaycan'? da içeriyor.

"Rusya ve OPEC aras?ndaki gerginlik, Rusya’n?n Covid 19’la ba?lant?l? olarak OPEC’in üretimi dü?ürme teklifini reddetmesiyle t?rmand? ve Rusya, 1 Nisan 2020 tarihinden itibaren üretimi dü?ürme ve üretici ülkelerle koordinasyonda bulunma yükümlülü?ünü terk etti.

"OPEC ülkeleri, örgüt politikas?nda her zaman büyük bir rol oynayan Rusya'n?n pazar pay?n? art?raca??ndan çekiniyor.

"Söz konusu geli?meler ?????nda, petrol piyasalar?nda fiyatland?rmay? etkileyen Brent tipi ham petrol, 20 y?l öncesi rakamlara gerilemeye ba?lad?. 

"Dünya finans sistemini vuran bu geli?meyle birlikte Suudi Arabistan, Rusya ile ba?ar?s?z anla?maya cevaben aç?k bir fiyat sava?? ba?latt?.

"Suudi Arabistan, petrol fiyatlar?nda indirim ve üretimi günde 2 milyondan fazla varil art?rmay? planlayan hamlesiyle; ABD, Avrupa ve Asya'daki en büyük hammadde tüketicilerinin Suudi petrolü sat?n alaca??n? umuyor."

Petrol fiyatlar?ndaki küresel geli?meler analiz edildi?inde, petrol fiyatlar?n?n Covid-19 nedeniyle de?il daha önce dü?ü?e geçti?inin görülebilece?ine i?aret eden Rustamov, petrolde talep art???n? etkileyen ba?l?ca tüketici ülkelerin ABD, Çin ve Hindistan oldu?unu an?msatt? ve "Çin ve Hindistan'da petrol talebinin özellikle artmakta oldu?unu belirtmek isterim. Örne?in son 10 y?ll?k talep trendine bakt???m?zda, 13 milyon varilin üzerinde olan talepteki art???n üçte ikisi söz konusu üç ülkeye aittir. Buna kar??l?k, Japonya, ?talya, Venezuela, Fransa ve Meksika ise son 10 y?lda petrol talebini azaltt?" dedi ve ekledi:

"Bat? Avrupa ülkeleri ise 90'l? y?llar?n sonundan itibaren petrol tüketimini dü?ürme veya en az?ndan talebi dengelemeye yönelik bir yol izliyor; bu anlamda talep istikrar? 2015 y?l?nda ba?lad?. 

"Almanya, Fransa, ?ngiltere, ?talya ve ?spanya gibi ülkeler, alternatif enerji kaynaklar? arayarak ve sanayile?meden vaz geçerek petrol ba??ml?l???n? azaltmay? ba?ar?yor. Petrol talebinin dengede kalmas?, dü?ük ekonomik büyüme nedeniyle istikrar kazan?yor.

"Ayr?ca, söz konusu ülkeler nüfusun artmas?na ra?men bugün itibar?yla 50 y?l önceki ihtiyaçlar? kadar petrol tüketiyorlar."

Toplam küresel petrol üretiminin 50 y?l öncesine k?yasla 2.25 kat daha fazla oldu?una ve yaln?zca son 18 y?lda dünya petrol üretiminin 876 milyon ton artt???na dikkat çeken Rustamov, "Bilindi?i gibi ABD, Rusya ve Suudi Arabistan, toplam pazardan ald?klar? yüzde 10’un üzerindeki payla dünyan?n önde gelen petrol üreticileridir. Suudi Arabistan ve ABD son y?llarda liderlik için mücadele ederken Rusya üçüncü s?radad?r. Kanada, ?ran, Çin, Irak, BAE, Kuveyt ve Brezilya da petrol üretiminde güçlü bir yer tutmaktad?r. Azerbaycan, dünyan?n petrol üreticisi ilk 20 ülkesi aras?nda yer al?rken, Baku-Tiflis-Ceyhan boru hatt? ve genel co?rafi konumuyla Türkiye ve AB için en önemli petrol kaynaklar?ndand?r" diye ekledi.

Petrol fiyatlar?n?n her zaman "ini? ve ç?k??lar" ya?ad???na i?aret eden Rustamov, son 50 y?lda ortalama petrol fiyat?n?n "varil ba??na 12.9 dolar" oldu?unu, bu rakam?n 1970'de 1.8 dolar düzeyindeyken, 2011'de 112 dolar?n üzerine t?rmand???n? an?msatt?.

"Kara alt?n" üreten ülke ekonomilerinin, petrol fiyatlar?na önemli ölçüde ba?l? oldu?unu ve petrol gelirlerinin ülkeden ülkeye göre de?i?ti?ini vurgulayan Rustamov, "Fiyatlardaki de?i?im, petrol gelirlerinin yüksek oldu?u ülke ekonomilerini daha sert düzeyde vurarak GSY?H'yi etkileyecek ve bütçe yap?s?n? de?i?tirecektir" dedi ve ekledi:

"Petrol fiyatlar?ndaki dü?ü?ün Rusya ekonomisindeki sonuçlar? henüz tam olarak bilinmiyor. Dünyada en büyük petrol ihracatç?s? olan Rusya Federasyonu, dünya pazar?ndaki ç?karlar? paralelinde muhtemelen normal fiyatland?rma yap?s?n? de?i?tirmeyi veya önemini göstermeyi isteyecektir.

"Rusya, Kuzey Boru Ak?m? projesiyle AB’ye çok pahal? petrol sunmaktad?r. Ukrayna ve son zamanda Belarus ile olan gerginlikten dolay? kendi petrollerini pazarlara sunmaya çok zorlanacakt?r. Bu nedenle kendi ekonomisini sa?lam tutabilme ad?na uzun vadede fiyat art?m? ve ambargolardan uzak ülke olmak zorundad?r."

Petrol fiyatlar?nda son dönemde ya?anan dü?ü?ün, Suudi Arabistan'? kendi ko?ullar?n? revize etmeye, petrol üreticisi ABD'yi de yeni duruma adapte olmaya zorlad???n? vurgulayan Rustamov, "Brent petrol fiyatlar? 2020 bahar?ndaki çökü?ten önce dü?me trendindeydi. OPEC üyesi ülkelerin son y?llarda üretimi azaltmalar?na ra?men petrolün pazardaki arz? azalan talebin çok üzerindeydi" dedi ve ?öyle devam etti:

"Söz konusu dü?ü? ihracatç? ülkelerin ekonomilerini olumsuz etkilerken, bu durum sonuçlar? hala bilinemeyen Covid 19’un etkisiyle daha da kötüle?ecektir. Ayr?ca Rusya'n?n ihracat? art?rarak fiyatlardaki dü?ü?ü telafi edip edemeyece?i konusunda da endi?e duyuluyor.

"Bugün petrolün 'ucuz mu, pahal? m?' oldu?u konusunda de?erlendirme yaparken, son 50 y?lda ortalama petrol fiyat?n?n varil ba??na 13 dolar dolay?nda oldu?unu hat?rlamak gerekir. Ancak, son 50 y?lda gerçekle?en enflasyon göz önünde bulundurulursa, dünya ekonomisinin k?sa vadede küçülerek öngöremedi?imiz krizlerle kar??la?aca??m?z?n en büyük i?aretidir.

"Özelikle ABD ve AB’nin Covid 19’un negatif etkilerine çözüm olarak piyasalara yüksek miktarda para enjekte etmeleri ?üphesiz ki arkas?ndan yüksek enflasyon getirecektir. Bu da dünya ekonomisinde yepyeni bir sayfa aç?laca??n?n göstergesidir…"