Halk arasında “iki uçlu mizaç bozukluğu” olarak bilinen bipolar bozukluğun genellikle 15-25 yaş aralığında başladığı, doğru tedaviyle kişinin üretken ve dengeli bir yaşam sürebileceği belirtiliyor.
DUYGU DURUMUNDA DALGALANMALAR
Bipolar bozukluk; kişinin duygu durumunda dönemsel değişikliklerin yaşandığı, zaman zaman taşkın ve enerjik (mani/hipomani), zaman zaman da çökkün ve umutsuz (depresyon) dönemlerle seyreden kronik bir ruhsal hastalık olarak tanımlanıyor.
GÖRÜLME YAŞI VE ORANI
Hastalık çoğunlukla 15-25 yaş aralığında ortaya çıkıyor. Daha ileri yaşlarda da görülebilen bu rahatsızlık, toplumda yaşam boyu yaklaşık %1-2 oranında görülüyor. Ancak tanı almamış vakalarla birlikte bu oranın daha yüksek olduğu kabul ediliyor.
MANİ VE DEPRESYON DÖNEMLERİ
Mani döneminde kişiler az uyumasına rağmen enerjik olur, hızlı konuşur ve riskli kararlar alabilir. Depresyon dönemlerinde ise isteksizlik, umutsuzluk, enerji kaybı ve intihar düşünceleri ön plandadır.
DEPRESONLA KARIŞTIRILMAMALI
Bipolar bozukluk, yalnızca çökkünlük dönemleriyle seyreden depresyondan farklıdır. Hem depresyon hem de mani/hipomani ataklarını içerdiği için tanı ve tedavi yaklaşımları farklıdır. Tanı, ayrıntılı psikiyatrik değerlendirme ve DSM-5 ölçütlerine göre konur.
GENETİK VE ÇEVRESEL FAKTÖRLER
Hastalığın tek bir nedeni bulunmuyor. Genetik yatkınlık önemli rol oynarken, beyin biyolojisi, nörotransmitter dengesizlikleri ve çevresel etkenler de etkili oluyor. Stres, travmatik yaşam olayları, düzensiz uyku ve madde kullanımı atakları tetikleyebiliyor.
TEDAVİYLE DENGELİ YAŞAM MÜMKÜN
Bipolar bozukluk yaşam boyu süren bir hastalık olsa da düzenli tedavi ile atakların sayısı ve şiddeti azalabiliyor. Bu sayede kişiler üretken ve dengeli bir yaşam sürdürebiliyor. Tedavide en sık kullanılan ilaçlar duygudurum düzenleyiciler olurken, atak dönemlerinde antipsikotikler de tercih edilebiliyor. Antidepresanların ise dikkatle kullanılması gerektiği belirtiliyor.
PSİKOTERAPİNİN ÖNEMİ
Psikoterapi, tedaviye uyumu artırıyor. Psikoeğitim, bilişsel davranışçı terapi ve aile terapisi, kişinin hastalığını tanımasına, stresle baş etmesine ve yaşam düzenini korumasına yardımcı oluyor.
TEDAVİ YARIDA BIRAKILMAMALI
Tedavinin yarıda bırakılması durumunda atakların tekrarlama riski yükseliyor, intihar riski artıyor ve kişinin sosyal, iş ve aile yaşamı ciddi şekilde etkileniyor.
YAŞAM TARZI ÖNERİLERİ
Bipolar bozukluğu olan kişilerin:
-
Düzenli uyku uyumaları,
-
Sağlıklı beslenmeleri,
-
Alkol ve madde kullanımından uzak durmaları,
-
İlaçlarını aksatmaması,
-
Stres yönetimine dikkat etmeleri gerekiyor.
Aile desteği de tedavi başarısını artıran en önemli unsurlar arasında yer alıyor.
Kaynak:İHA
