Türkiye’nin temiz enerji hedefleri doğrultusunda hızla artan lisanssız güneş enerjisi santrali (GES) yatırımları, imar ve yapı ruhsatı süreçlerindeki belirsizlikler nedeniyle ciddi bir idari çıkmazla karşı karşıya. Yürürlükteki mevzuat, lisanslı tesislere ciddi kolaylıklar sağlarken, lisanssız yatırımlar bu haklardan faydalanamıyor.
MEVZUAT LİSANSSIZ TESİSLERİ DIŞARIDA BIRAKTI
7554 sayılı Kanun ile lisanslı yenilenebilir enerji üretim tesisleri için imar planı ve yapı ruhsatı süreçlerinde önemli değişiklikler yapıldı. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı artık bu tesislerin imar planlarını onaylayarak, yapı ruhsatı ve iş yeri açma ruhsatı düzenleyebiliyor. Hatta geçmişte ruhsatsız inşa edilmiş lisanslı tesisler için “Üretim Tesisi Uygunluk Belgesi” adı altında yasal bir çözüm getirilerek yıkım ve ceza kararlarının uygulanmasının önüne geçildi.
Fakat aynı hukuki ve teknik şartlarda çalışan lisanssız elektrik üretim tesisleri, bu düzenlemelerin kapsamına hiç alınmadı. Bu durum, imar planında yer alan ve yıllardır faaliyette olan birçok lisanssız tesisin sadece yapı ruhsatı eksikliği nedeniyle yıkım tehdidiyle karşı karşıya kalmasına yol açıyor.
YAPI RUHSATI MEVZUATTA ZORUNLU
3194 sayılı İmar Kanunu’nun 21. maddesi, kanun kapsamındaki bütün yapılar için yapı ruhsatı alınmasını zorunlu kılıyor. İstisnalar kanunda ayrı olarak belirtilmiş olup, bu düzenleme GES projelerinin de ruhsat kapsamına girdiğini vurguluyor. Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği ise uygulama imar planı bulunmayan yerlerde ruhsat düzenlenemeyeceğini belirtiyor. Bu durum, yer seçimi ve planlama gerektiren arazi tipi GES projeleri açısından bağlayıcı nitelikte.
TARIM ARAZİLERİNDE EK İZİN ŞARTI
Arazi tipi GES yatırımlarında, özellikle tarımsal nitelikli araziler ve Büyük Ova Koruma Alanları içinde kalan bölgeler için 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu uyarınca Tarım ve Orman Bakanlığı’ndan “amaç dışı kullanım izni” alınması zorunlu. Bu izin, imar planı ile yapı ruhsatı aşamalarına geçilmesi için zorunlu bir ön koşul niteliği taşıyor.
RUHSAT YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜ ORTADAN KALDIRMIYOR
Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği lisanssız tesislerin başvuru, bağlantı ve işletme süreçlerini düzenliyor. Ancak yönetmelikte açıkça “ilgili diğer mevzuata uygunluk” şartı bulunuyor. Dolayısıyla EPDK’nın onay süreçleri, imar ve yapı ruhsatı alma yükümlülüğünü geçersiz kılmıyor.
YAPI DENETİMİ MUAFİYETİ, RUHSAT MUAFİYETİ ANLAMINA GELMİYOR
7534 sayılı Kanun, rüzgâr ve güneş santrallerini 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun kapsamı dışına çıkararak yapı denetimi muafiyeti getirdi. Ancak bu değişiklik, yapı ruhsatı alma zorunluluğunu kaldırmıyor; imar mevzuatındaki yükümlülükler aynı şekilde devam ediyor.
LİSANSSIZ TESİSLERE DE “UYGUNLUK BELGESİ”
Sektör temsilcileri, lisanssız GES projeleri için de lisanslı tesislerde uygulanan uygunluk belgesine benzer bir sistemin hayata geçirilmesi gerektiğini dile getiriyor. Bu sayede, sahadaki yatırımlar korunacak, imar hukukundan kaynaklı ihtilaflar en aza indirilecek ve Türkiye’nin temiz enerji hedeflerine daha güçlü bir şekilde ilerlenebilecek.
Kaynak: Manşet Haber - Haber Merkezi