Almanya’nın Greifswald kentinde yer alan deneysel nükleer füzyon reaktörü Wendelstein 7-X, enerji üretimi ve plazma kararlılığı alanlarında dünya çapında yeni rekorlar kırdı.30 milyon derece sıcaklıkta 43 saniye boyunca kararlı plazma üretmeyi başaran reaktör, ayrıca altı dakikalık testte 1,8 gigajoule enerji elde ederek füzyon araştırmalarında bir kilometre taşı daha geride bırakıldı.
STELLARATOR REAKTÖRÜ DÜNYA SAHNESİNDE
Wendelstein 7-X, klasik tokamaklardan farklı olarak “stellarator” adı verilen özel bir reaktör tipiyle çalışıyor. Bu sistem, sıcak plazmayı halka şeklindeki bir vakum odasında güçlü manyetik alanlarla kontrol ediyor. Yapılan son testlerde elde edilen istikrarlı plazma ve yüksek enerji verimi, bu tasarımın geleceğe yönelik büyük potansiyele sahip olduğunu bir kez daha gösterdi.
30 MİLYON DERECE SICAKLIKTA 43 SANİYELİK KARARLILIK
Test sırasında reaktöre saniyede 800 metre hızla donmuş hidrojen peletleri enjekte edildi. Aynı anda uygulanan mikrodalga ısıtmasıyla plazma sıcaklığı 30 milyon santigrat dereceye ulaştı. Plazmanın 43 saniye boyunca kararlılığını koruması, deneyin en dikkat çekici sonuçlarından biri oldu. Bu süre, bugüne kadar bir stellarator tipi reaktörde elde edilen en uzun kararlı plazma süresi olarak kayıtlara geçti.
ENERJİ ÇIKIŞINDA REKOR
W7-X’in bir diğer başarısı da altı dakikalık çalışmayla 1,8 gigajoule enerji üretmesi oldu. Bu, Çin’deki EAST reaktörünün 1,3 gigajoule’lik önceki rekorunu geride bıraktı. Bu enerji miktarı, küçük bir evin birkaç haftalık ihtiyacını rahatlıkla karşılayabilecek seviyede.
ÜÇLÜ ÇARPIM DEĞERİNDE TARİHİ SEVİYE
Nükleer füzyonun verimliliği, plazmanın yoğunluğu, sıcaklığı ve kararlılık süresi ile ölçülen üçlü çarpım “triple product” değeriyle belirleniyor. W7-X, bu testte bu değerde de yeni bir seviyeye ulaştı. Bu gelişme, füzyon reaktörlerinin ileride ticari enerji üretimi için kullanılabileceği yönündeki beklentileri güçlendirdi.
FÜZYON ENERJİSİNİN ÖNEMİ
Füzyon, Güneş’in içinde doğal olarak gerçekleşen bir enerji üretim biçimidir. İki hafif hidrojen izotopunun birleşerek daha ağır bir atom oluşturmasıyla büyük miktarda enerji açığa çıkar. Bu süreç karbon salınımı yapmaz, radyoaktif atık üretmez ve yakıtı bol bulunan elementlerden oluşur.
Şu an kullanılan nükleer santrallerde “fisyon” yani atom çekirdeğini parçalama yöntemi uygulanıyor. Füzyon ise tam tersine, atom çekirdeklerini birleştirerek enerji üretmeyi hedefliyor. Bu nedenle “sonsuz ve temiz enerji” fikriyle özdeşleşmiş durumda.
ARTIK ÇOK DAHA YAKINIZ
Max Planck Plazma Fiziği Enstitüsü’nden füzyon fizikçisi Robert Wolf, rekorlarla ilgili şu açıklamayı yaptı: “Bu başarı, sadece bir teknik rekor değil, aynı zamanda stellarator teknolojisinin ne kadar sağlam temellere oturduğunu gösteriyor. Bu sonuçlar, füzyon teknolojisinin enerji üretiminde yaygınlaşmasının önünü aralayabilir.
TEMİZ VE SINIRSIZ ENERJİYE BİR ADIM DAHA
Wendelstein 7-X’in bu son başarıları, füzyon enerjisinin ticari olarak kullanılabileceği günlere bir adım daha yaklaşıldığını gösteriyor. Gözler şimdi, Fransa’daki ITER, ABD’deki SPARC ve Çin’deki EAST gibi dev projelerde. Şimdilik sahne W7-X’in: Hem plazma süresi hem de enerji performansıyla küresel ölçekte lider konumda.
Kaynak: Manşet Haber – Haber Merkezi
