BELEM, BREZİLYA – Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi’nin 30. Taraflar Konferansı (COP30), Brezilya’nın Belem kentinde açılıyor. Zirve, Ulusal Katkı Beyanları (NDC), Paris Anlaşması’nın 10. yılı ve Amazonların korunması gibi kritik gündem maddelerini ele alacak.
AMAZON COP’U OLARAK DA ADLANDIRILIYOR
Belem, Amazon Ormanları’na açılan kapı olarak biliniyor ve bu nedenle COP30 zirvesi “Amazon COP’u” olarak anılıyor. Zirvede, dünyanın en büyük tropikal yağmur ormanlarının korunmasının, iklim değişikliği ve biyoçeşitlilik kaybıyla mücadeleye katkısı öne çıkarılacak.
TÜRKİYE ENERJİ DÖNÜŞÜMÜNE ODAKLANIYOR
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz, Türkiye’nin enerji dönüşümünü kalkınma stratejisinin merkezine yerleştirdiğini söyledi. Zirve 21 Kasım’a kadar sürecek ve ülkelerin iklim hedeflerini içeren Ulusal Katkı Beyanları (NDC), COP30’un ana gündemlerinden biri olacak.
2015’teki COP21 kararları gereği, taraf ülkeler NDC raporlarını her 5 yılda bir güncellemek zorunda. Bu yıl, NDC 3.0 raporlarının da sunulması tahmin ediliyor.
NDC RAPORLARI VE KÜRESEL DURUM DEĞERLENDİRMESİ
World Resources Institute (WRI) verilerine göre, zirve öncesinde NDC raporlarını BM’ye sunan ülke sayısı 74 ile sınırlı kalırken, 123 ülke henüz raporlarını sunmadı. NDC’ler, küresel iklim krizine ilişkin Küresel Durum Değerlendirmesi (GST) hazırlığında kritik öneme sahip. COP30’un, bu raporların sunulma sürecini hızlandırması bekleniyor.
PARİS ANLAŞMASI’NIN 10. YILI
COP30, küresel ısınmayı 2 derecede sınırlama ve mümkünse 1,5 derecede tutma hedefi ile Paris Anlaşması’nın 10. yıl dönümünde düzenleniyor. Zirve öncesi Liderler Genel Kurulu’nda BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, 1,5 derece amacının tutulmasında başarısız olunduğunu duyurdu. Zirvede, son 10 yılda yapılan çalışmalar ve verilen taahhütler masaya yatırılacak.
TEMATİK PROGRAMLARDA YAPAY ZEKA ÖNE ÇIKIYOR
COP30 kapsamında düzenlenecek tematik programlarda, uyum, şehirler, altyapı, su, atık, yerel yönetimler, biyoekonomi ve döngüsel ekonomi gibi konular işlenecek. Özellikle tarımda yapay zekanın kullanımı üzerine birçok etkinlik planlandı. Yapay zekayla hava tahminleri ve üretim süreçlerinin optimize edilmesi, tarımın iklim değişikliğine karşı daha dirençli hale getirilmesi hedefleniyor.
12-13 Kasım’da sağlık, istihdam, eğitim, kültür, adalet ve insan hakları, 14-15 Kasım’da enerji, sanayi, ulaşım, ticaret, finans ve karbon piyasaları tartışılacak. 17-18 Kasım’da ormanlar, okyanuslar, biyolojik çeşitlilik ve gençlerin rolü, 19-20 Kasım’da ise tarım, gıda sistemleri, balıkçılık, kadın ve toplumsal cinsiyet temaları ele alınacak.
LİDERLER GENEL KURULU VE ÖNEMLİ YILLIK TOPLANTILAR
6-7 Kasım’da yapılan Liderler Genel Kurulu’nda Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva, 60’tan fazla ülkenin temsilcilerini ağırladı. Zirvede ayrıca Kyoto Protokolü’nün 20. Taraflar Toplantısı (CMP20), Paris Anlaşması’nın 7. Taraflar Toplantısı (CMA7) ve UNFCCC alt komitelerinin 63. toplantıları gerçekleştirilecek.
ABD’DEN ÜST DÜZEY KATILIM YOK
ABD Başkanı Donald Trump’ın Paris Anlaşması’ndan çekilme kararı, ülkenin iklim müzakerelerindeki rolünü belirsizleştirdi. Zirveye üst düzey heyetle katılmayacağını duyuran Washington yönetimine karşın, “America Is All In” platformu üzerinden 100’ü aşkın yerel lider zirvede yer alacak.
ZİRVENİN ANA GÜNDEMİ
Harvard Üniversitesi’nden Dr. Alexander More, COP30’un ana gündeminin finansal sorunlar ve ticaret olduğunu söyledi. Yapay zekanın enerji tüketimi ve maliyeti ile iklim hedeflerine etkisi de tartışılacak. More, doğaya dayalı çözümlerin ve sürdürülemez ormancılığın sona erdirilmesinin öncelikli olması gerektiğini belirtti.
İKLİM KRİZİNİN İNSAN SAĞLIĞINA ETKİLERİ
Prof. Dr. Edward Maibach, zirvede insan sağlığına etkilerin de ele alınması gerektiğini söyledi. Fosil yakıt şirketlerinin COP toplantılarındaki yoğun lobi faaliyetlerinin, iklim eylemlerini geciktirdiğine dikkat çekti ve şirketlerin toplantılardan dışlanmasının kritik önemde olduğunu vurguladı.
Kaynak: İHA
