Avrupa elektrik piyasasında 1 Ekim 2025 itibarıyla kritik bir değişim yürürlüğe girdi. Gün-öncesi (day-ahead) ticarette saatlik fiyatlandırma modeli sona ererken, 15 dakikalık işlem periyotları uygulanmaya başlandı. Bu değişiklik, yenilenebilir enerji kaynaklarının dalgalı üretimine uyum sağlamak ve piyasanın esnekliğini güçlendirmek için uygulamaya konuldu.
ARTIK 24 DEĞİL 96 FİYAT
Eski sistemde, gün-öncesi piyasa 24 saatlik dilimler üzerinden fiyatlanıyordu. Yeni sistemle beraber her gün için 96 farklı fiyat periyodu belirlenecek. Böylece arz ve talepteki kısa süreli değişimler daha hassas şekilde fiyatlara yansıyacak. EPEX SPOT’un açıklamasına göre bu yaklaşım, yalnızca gün-öncesi değil, gün-içi (intraday) piyasalarda da yaygınlaştırılacak. Hâlihazırda Fransa, Norveç ve Polonya gibi ülkelerde gün-içi piyasada 15 dakikalık sözleşmeler işlem görüyor.
YENİLENEBİLİR ENERJİYE UYUMLU YAPI
Enerji tedarikçileri, rüzgar ve güneşin değişken üretim yapısı sebebiyle bu düzenlemeyi olumlu bir adım olarak değerlendiriyor.. Vattenfall temsilcileri, 15 dakikalık ürünlerin enerji depolama sistemleri ile talep tarafı katılımını daha verimli hale getireceğini belirtiyor. 1Komma5° ise gün içindeki fiyat farklarının daha net görülebileceğini ve bu durumun ticaret sistemleri ile tahmin modellerini geliştireceğini vurguluyor.
PİYASA EŞLEŞTİRMESİNDE YENİ MEKANİZMA
EPEX SPOT verilerine göre 15 dakikalık zaman dilimi, Cross-Product Matching adı verilen mekanizma ile farklı sürelerdeki ürünlerle (60, 30, 15 dakika) eşleşebilecek. Böylece piyasa oyuncuları, farklı zaman çözünürlüklerine sahip ürünlerde işlem gerçekleştirebilecek. Artık piyasa dengeleme fiyatı (clearing price) 15 dakikalık bazda hesaplanacak. Geleneksel saatlik endeks ise, bu fiyatların ortalaması üzerinden açıklanacak.
TÜKETİCİYE VE PİYASAYA ETKİLERİ
-
Esneklik artışı: Talep tarafı katılımı ve akıllı şebekeler güçlenecek.
-
Fiyat verimliliği: Saatlik sistemde görülen keskin dalgalanmalar azalacak.
-
Teknolojik gereklilikler: Akıllı sayaçlar, dinamik tarifeler ve ileri tahmin sistemleri olmadan yeni modelin potansiyeli sınırlı kalacak.
ENERJİDE YENİ DÖNEMİN BAŞLANGICI
Avrupa’nın saatlik sistemden 15 dakikalık periyotlara geçişi, yalnızca teknik bir dönüşüm değil; aynı zamanda esnek, yenilenebilir odaklı ve tüketici dostu bir piyasa yapısının temellerini oluşturuyor. Uzmanlar, bu gelişmenin Avrupa enerji piyasasında esneklik odaklı yeni bir dönemi başlatacağı görüşünde.
Haber Merkezi
