Türkiye’de kömür madenciliği, hem yerel ekonomiler hem de çevresel sürdürülebilirlik açısından tartışmaların merkezinde. Temmuz 2025’te yürürlüğe giren ve maden faaliyetlerinin kapsamını genişleten yasa, özellikle meralar, ormanlar ve zeytinlikler gibi hassas alanlarda madencilik izinlerini kolaylaştırması nedeniyle kamuoyunda yoğun tepkiye yol açtı. SHURA Enerji Dönüşümü Merkezi, bu sürecin adil ve sürdürülebilir bir biçimde yönetilebilmesi için kapsamlı politika önerilerini paylaştı.
YASA, ÇEVRE VE SOSYAL UYUM AÇISINDAN RİSKLER BARINDIRIYOR
Yeni düzenleme, elektrik ihtiyacına yönelik maden faaliyetleri için ek alanların kullanımına izin veriyor. Ancak SHURA’ya göre bu adım, tarımsal üretimden kırsal geçime, biyoçeşitlilikten halk sağlığına kadar birçok alanda ciddi riskler oluşturuyor.
KÖMÜR MADENCİLİĞİNİN BÖLGESEL İSTİHDAMDAKİ PAYI
Türkiye’de kömür madenciliğinde çalışan sayısı yaklaşık 40 bin olup, bu rakam toplam istihdamın yalnızca yüzde 0,2’sine karşılık geliyor. Fakat bazı bölgelerde bu oran belirgin şekilde daha yüksek. Zonguldak-Karabük-Bartın’da istihdamın yüzde 4’ten fazlası, Manisa-Afyonkarahisar-Kütahya-Uşak’ta ise yüzde 1’den fazlası kömür madenciliğinde yer alıyor. İlçe bazında bakıldığında Manisa-Soma, Zonguldak Merkez, Tekirdağ-Malkara, Kahramanmaraş-Afşin ve Kütahya-Tavşanlı öne çıkarken, bazı küçük ilçelerde bu oran yüzde 10’u aşıyor.
ADİL DÖNÜŞÜMDE ÜÇ TEMEL POLİTİKA
SHURA, kömürden çıkış sürecinde istihdam kayıplarını önlemek ve sosyal uyumu korumak için üç ana başlık öneriyor:
1.BECERİ DÖNÜŞÜMÜ VE İŞE YERLEŞTİRME
Düşük eğitimli ve çalışma çağındaki nüfusa öncelik
Sosyal koruma programları ile eşgüdüm
Bölgesel kalkınma programları ile entegre beceri dönüşümü
2.BÖLGESEL EKONOMİK ÇEŞİTLİLİK
Maden bağımlılığı yüksek ilçelerde alternatif sektörler
İmalat sanayi gibi beceri uyumu yüksek sektörlerde istihdam teşvikleri
Uzun vadeli kalkınma planları ile destek
3.SOSYAL DESTEK MEKANİZMALARI
45 yaş üstü ve düşük eğitimli çalışanlar için erken emeklilik
Yeniden eğitim ve işe yerleştirme programları
Bağımlı aile bireylerini kapsayan sosyal yardımlar
EKOSİSTEMLER VE TOPLUM BÜTÜNLÜĞÜ ÖN PLANDA
SHURA, kömürden çıkış sürecinin yalnızca enerji güvenliği açısından değil, aynı zamanda ekosistemlerin korunması ve toplum bütünlüğünün sağlanmasıyla birlikte değerlendirilmesi gerektiğini belirtiyor. Zeytinlikler ve ormanlar gibi ekolojik hassasiyeti yüksek bölgelerde madenciliğin yaygınlaştırılması, biyoçeşitliliğin yanı sıra kırsal geçim kaynaklarını da riske atabilir.
Kaynak: Manşet Haber
