Milli İstihbarat Akademisi, “Enerji Güvenliği ve Dijital-Yeşil Dönüşüm: Akıllı ve Karbonsuz Şebekelere Geçiş” başlıklı analizini yayımladı. Analizde, bazı ülkelerin nükleer santralleri acil durum rezervi olarak yeniden devreye sokmayı tercih ettiği ifade edildi.
ENERJİDE ARZ GÜVENLİĞİNDE DİJİTAL-YEŞİL DÖNÜŞÜM
Milli İstihbarat Akademisi’nin yayımladığı “Enerji Güvenliği ve Dijital-Yeşil Dönüşüm: Akıllı ve Karbonsuz Şebekelere Geçiş” başlıklı analizde enerji arz güvenliği, şebeke kararlılığı, iklim değişikliğinin etkileri, siber güvenlik ve teknolojik bağımlılık gibi kritik konular ele alındı. Analizde, dijital-yeşil dönüşümün yalnızca fırsatlar değil, aynı zamanda yeni riskler de barındırdığı vurgulandı. Elektrik şebekelerinin güvenilirliğini ve kararlılığını sürdürmenin modern toplumların karşılaştığı en önemli zorluklardan biri olduğu belirtildi. Elektrik sisteminin tamamen veya kısmen istem dışı enerjisiz kalmasının “sistem oturması” olarak tanımlandığı ve bu tür olayların ekonomik faaliyetleri durdurmanın yanı sıra günlük yaşamı da kesintiye uğrattığı ifade edildi. Analizde, söz konusu kesintilerin bazı durumlarda kamu güvenliğini tehdit eder boyuta ulaştığına dikkat çekildi.
AVRUPA’YI SARSAN ELEKTRİK KESİNTİSİ: DÖNÜŞÜM RİSKLERİ ORTAYA ÇIKTI
Milli İstihbarat Akademisi’nin yayımladığı analizde, 28 Nisan 2025’te İspanya’da başlayarak Portekiz ve Fransa’yı da etkileyen ve yaklaşık 10 saat süren elektrik kesintisi en güncel örnek olarak öne çıkarıldı. Analizde, binlerce insanın metrolarda, tren istasyonlarında, havalimanlarında ve limanlarda mahsur kaldığı, bankacılık ve ödeme sistemlerinin çöktüğü, hastanelerin sadece acil durumlarda hizmet verebildiği ve kamu güvenliği için olağanüstü hal ilan edildiği vurgulandı. Analizde, son yıllarda dünya genelinde artan elektrik kesintileri ve sistem çökmelerinin nedenlerinin, mekanizmalarının ve önleme stratejilerinin daha iyi anlaşılmasının zorunlu olduğu ifade edildi. Bu çalışmanın akıllı ve karbonsuz şebekeleri hedefleyen dijital-yeşil dönüşüm sürecinde oluşabilecek riskleri enerji arz güvenliği ekseninde ele aldığı belirtildi. İspanya’da yaşanan son sistem çökmesinde yenilenebilir enerjinin şebekedeki payının önerilen %70 seviyesini aşarak %78’e çıktığı, buna karşılık yeterli rezerv kapasitenin sağlanamamasının dikkat çekici bir etken olduğuna işaret edildi.
ŞEBEKELERİN GELECEĞİNDE AKILLI TEKNOLOJİLERİN ROLÜ
Analiz, yenilenebilir enerji kaynaklarının değişken yapısının şebeke kararlılığını zorladığına dikkat çekiyor. Bu nedenle akıllı şebekelerin, yapay zeka, nesnelerin interneti ve veri analitiği gibi dijital teknolojilerin kullanımının zorunlu hale geldiğini vurguluyor. Analizde, dijital dönüşümün sürdürülebilirlik hedeflerini destekleyen temel unsur olduğu belirtilerek akıllı şebekelerin hem verimlilik hem de esneklik sağladığı ifade ediliyor.
AVRUPA’DA YAŞANAN KESİNTİLER UYARICI NİTELİĞİNDE
Analize göre Avrupa’da son yıllarda yaşanan büyük ölçekli elektrik kesintileri, arz-talep dengesinin sağlanmasında yaşanan zorluklardan kaynaklanıyor. Analizde, mevcut çökmeleri önleme eylemlerinin dijital-yeşil dönüşümün getirdiği tehditlere karşı yetersiz kaldığı belirtildi. Akademi, yeni koruma stratejilerinin geliştirilmesi gerektiğini vurgulayarak enerji şebekelerinin daha dayanıklı hale gelmesi için mevcut sistemlerin güncellenmesi gerektiğini belirtti.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ENERJİ ARZINI TEHDİT EDİYOR
Analiz, fırtına, kasırga, sel ve kuraklık gibi aşırı hava olaylarının enerji güvenliği üzerindeki etkilerine dikkat çekiyor. Akademi, yenilenebilir kaynakların yüksek entegrasyonunun rezerv kapasitesini artırma zorunluluğu getirdiğini belirtti. Analizde, bazı ülkelerin nükleer santralleri acil durum rezervi olarak yeniden devreye sokmayı tercih ettiği ifade edildi.
YENİ TEKNOLOJİLER YENİ BAĞIMLILIKLAR GETİRİYOR
Analizde yapay zeka destekli algoritmalar, enerji depolama sistemleri ve grid-forming (şebekeyi şekillendiren) güç elektroniği ekipmanlarının kritik rolü açıklandı. Ancak bu teknolojilerin enerji bağımsızlığı arayışında yeni bağımlılıklar doğurduğu belirtildi. Bu noktada yerli teknolojilerin geliştirilmesinin önemine dikkat çekildi.
ESKİ YAPILARIN MODERNİZASYON İHTİYACI
Analizde, dünya genelinde artan elektrik kesintilerinin eskiyen altyapıyla da ilişkili olduğu ifade edildi. Santral ve trafo merkezi ekipmanlarının modernize edilmesi gerektiği belirtildi. Ayrıca acil durumlarda otomatik yük atma gibi mekanizmaların geliştirilmesi gerektiği vurgulandı.
ENERJİ DEPOLAMA ÇÖZÜMLERİNİN ÖNEMİ
Yüksek yenilenebilir entegrasyonlu bölgelerde üretim dalgalanmalarının arz-talep dengesizliklerine yol açtığı belirtildi. Bu dengesizlikleri sönümlemek için enerji depolama sistemlerinin yaygınlaştırılması gerektiği vurgulandı. Pompaj depolamalı hidroelektrik santrallerin, kimyasal depolamaya kıyasla önemli avantajlara sahip olduğu ifade edildi. Analizde, özellikle “ördek eğrisi” gibi talep dalgalanmalarında bu yöntemin çözüm sunduğu öne çıkarıldı.
UZUN MESAFELİ ENERJİ TAŞIMADA YENİ YAKLAŞIMLAR
Analizde, uzak mesafelerdeki yenilenebilir enerji kaynaklarının yüksek gerilim doğru akım (HVDC) hatlarıyla sisteme entegre edilmesi gerektiği açıklandı. Talep tarafı yönetimi için akıllı sayaçlar ve dinamik fiyatlandırmanın önemine işaret edildi. Analizde, bu yöntemlerin kullanıcı davranışlarını optimize ederek şebeke dengesi sağladığı ifade edildi.
ENERJİ SİSTEMLERİNDE SİBER GÜVENLİK ÖNCELİĞİ
Analiz, elektrik sistemlerinde dijitalleşmenin siber tehditleri beraberinde getirdiğini vurguluyor. Akademi, mevcut haberleşme protokollerinin şifrelenmesi ve çok faktörlü kimlik doğrulama yöntemlerinin uygulanması gerektiğini belirtti. Yanlış veri enjeksiyonu saldırılarına karşı yapay zeka destekli anomali tespit algoritmalarının devreye alınması gerektiği ifade edildi.
OPERATÖRLERİN KAPASİTESİ GÜÇLENDİRİLMELİ
Analizde, operatörlerin planlama kabiliyetlerini artıracak yeni modelleme ve optimizasyon araçlarına ihtiyaç olduğu belirtildi. Siber tehditlere karşı eğitim ve farkındalık programlarının kritik önem taşıdığı vurgulandı. Analizde, hızlı müdahale kapasitesinin enerji arz güvenliği için temel bir unsur olduğu ifade edildi.
ULUSLARARASI İŞ BİRLİĞİ VE YERLİ TEKNOLOJİ VURGUSU
Hazırlanan analizde, şebeke operatörleri arasında bölgesel ve uluslararası iş birliğinin siber tehdit istihbarat paylaşımını güçlendireceği ve koordineli yanıt mekanizmalarının şebekelerin güvenliğini artıracağı ifade edildi. Ancak bu önleme yöntemlerinin yerli imkanlarla geliştirilmesi gerektiğine dikkat çekildi. Enerji bağımsızlığının, teknolojik bağımlılığın azaltılmasıyla mümkün olacağı özellikle belirtildi.
Kaynak: Manşet Haber
