Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), iklim değişikliğiyle mücadelede tarihi bir adım atarak “İklim Kanunu”nu kabul etti. Kanun, Türkiye’nin yeşil büyüme vizyonu ve 2053 net sıfır emisyon hedefi doğrultusunda sera gazı emisyonlarını azaltmak, iklim değişikliğine uyum sağlamak ve çevresel sürdürülebilirliği yasal bir zemine oturtmak amacıyla hazırlandı.
YASAL ÇERÇEVE VE YENİ TANIMLAR
Kanun kapsamında “adil geçiş”, “emisyon ticaret sistemi (ETS)”, “gömülü sera gazı emisyonları”, “gönüllü karbon piyasaları” ve “iklim adaleti” gibi temel kavramlara yasal tanımlar getirildi. Ayrıca, karbon ticareti, denkleştirme mekanizmaları ve sektörel stratejiler gibi araçlarla sera gazı azaltımı hedefleniyor.
GENEL İLKELER VE SORUMLULUKLAR
Kanun, iklim mücadelesinde “ortak fakat farklılaştırılmış sorumluluklar” ilkesine dayanıyor. Tüm kamu kurumları, yerel yönetimler ve özel sektör; şeffaflık, sürdürülebilirlik ve entegrasyon ilkeleri çerçevesinde üzerine düşen sorumlulukları yerine getirmekle yükümlü olacak.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ BAŞKANLIĞI VE KOORDİNASYON
İklim Değişikliği Başkanlığı, yıllık emisyon izleme, strateji belirleme, karbon piyasalarını düzenleme ve kurumlar arası koordinasyondan sorumlu olacak. Başkanlık, gerekli verileri kamu kurumları ve özel sektörden temin edebilecek ve bu verileri Ulusal Coğrafi Bilgi Platformu’na entegre edecek.
EMİSYON AZALTIM VE UYUM FAALİYETLERİ
Ulusal Katkı Beyanı doğrultusunda enerji, sanayi, tarım ve ulaştırma gibi sektörlerde sera gazı emisyonları azaltılacak. Yenilenebilir enerji, verimlilik uygulamaları, sıfır atık sistemleri, döngüsel ekonomi politikaları teşvik edilecek.
İklim değişikliğine uyum kapsamında ise su kaynaklarının etkin yönetimi, ekosistemlerin korunması, arazi tahribatının engellenmesi ve doğa temelli çözümler öne çıkıyor. Ayrıca afet risk yönetimi, tarımda iklime dirençli ürün desenlerinin geliştirilmesi ve su bütçesine dayalı planlamalar yapılacak.
PLANLAMA VE YEREL YÖNETİMLERİN ROLÜ
İl bazında kurulacak İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulları, yerel iklim planlarının hazırlanmasını ve uygulanmasını sağlayacak. Her ilde valilik koordinasyonunda yürütülecek çalışmalarla yerel uyum ve azaltım stratejileri oluşturulacak.
FİNANSAL MEKANİZMALAR VE YEŞİL TAKSONOMİ
Kanun, iklim yatırımları için yeşil finansman, sigorta sistemleri, sürdürülebilir banka ve sermaye araçlarının geliştirilmesini öngörüyor. Türkiye Yeşil Taksonomisi ve iklim değişikliği teşvik mekanizmaları oluşturulacak. Ayrıca, Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM) kurulabilecek.
EMİSYON TİCARET SİSTEMİ (ETS)
ETS kapsamında, sera gazı salımı yapan işletmeler izin almak zorunda olacak. Bu işletmeler yıllık doğrulanmış emisyon değerleri kadar tahsisat teslim edecek. ETS piyasası Karbon Piyasası Kurulu gözetiminde yürütülecek, ücretsiz tahsisatlar belirli kriterlere göre dağıtılacak.
KARBON PİYASASI KURULU VE İŞLEYİŞİ
Karbon Piyasası Kurulu, iklim ve ekonomi alanındaki bakanlık temsilcilerinden oluşacak. ETS piyasası ve karbon kredilerine dair strateji ve uygulama esasları bu kurulca belirlenecek. ETS’nin şeffaf, güvenli ve etkin işlemesi için piyasa işletmecisi ve merkezi uzlaştırma kuruluşu tanımlandı.
DENETİM, YAPTIRIMLAR VE YAPTIRIM MEKANİZMALARI
Sera gazı emisyonlarını zamanında raporlamayan veya yükümlülüklerini ihlal eden işletmelere 500 bin TL’den 5 milyon TL’ye kadar para cezası uygulanabilecek. ETS kapsamında yer alan işletmelere ise bu cezalar iki katı oranında uygulanacak. Florlu gazlar ve ozon tabakasını incelten maddelere ilişkin ihlallerde de ciddi yaptırımlar getirildi.
EĞİTİM, FARKINDALIK VE KAPASİTE GELİŞTİRME
Tüm eğitim kademelerinde iklim değişikliği bilinci artırılacak. Müfredatlar güncellenecek, yeşil iş gücünü destekleyen eğitim programları hayata geçirilecek. Kamuoyunun bilgilendirilmesi, kapasite geliştirme ve paydaş katılımı için farkındalık faaliyetleri yürütülecek.
İklim Kanunu, Türkiye’nin iklim politikalarını somut, ölçülebilir ve izlenebilir bir çerçeveye kavuşturarak çevresel, ekonomik ve toplumsal sürdürülebilirlik için güçlü bir temel oluşturuyor. Yasayla birlikte Türkiye, yeşil dönüşüm sürecini hızlandırarak, küresel iklim hedeflerine daha kararlı adımlarla ilerlemeyi taahhüt ediyor.
Kaynak: Manşet Haber
